VIEJA VERSIÓN ACADÉMICA

 

Byli to mieszkańcy, przybysze mitycznej wyspy noszącej nazwę Hiva, której pierwszym „ariki” (królem) był Hotu Matu’a, sprawujący rządy około IV wieku n.e. Społeczeństwo rapanui rządzone przez ariki o pochodzeniu boskim, było podzielone na plemiona, które z kolei tworzyły klasy społeczne z mocno zakorzenioną hierarchią. Każde plemię zajmowało pewien obszar, zawsze z kawałkiem wybrzeża. Większość ludności żyła na obszarach wewnątrz lądu, przy ziemiach uprawnych. W strefie nadbrzeżnej powstawały centra religijne, polityczne oraz miejsca ceremonii (Anabena, Akahanga) i tam też czczono niemalże ubóstwionych przodków reprezentowanych przez moai. Po dzień dzisiejszy nie wiadomo, jak powstały i w jaki sposób zostały przemieszczone te figury, w sumie około tysiąca posągów.
Przypuszcza się, że ludność Rapa Nui przeszła poważny kryzys z powodu przeludnienia w XVII i XVIII wieku, co najprawdopodobniej zainicjowało wojnę między plemionami, czego konsekwencją było zniszczenie ołtarzy do ceremonii i porzucenie kamieniołomów, w których rzeźbiono moai. Tubylcy zaczęli żyć w jaskiniach i co jakiś czas cierpieli z powodu niedoboru żywności. Wówczas powstała nowa ceremonia, Tangata manu (Człowiek-ptak) – kto jako pierwszy zdobył pierwsze jajo manu tara, tzn. mewy wielkanocnej, ten był liderem przez cały rok.
Mało się wie na temat tradycji i zwyczajów mieszkańców Rapa Nui, przede wszystkim jednak dzięki opowiadaniom różnych ekspedycji, który odbyły się przeszłości; najstarszy dokument odnosi się do Roggeveen. Później Rapa Nui odwiedzało wielu różnych Europejczyków, między innymi na uwagę zasługują tacy znani odkrywcy jak Cook i La Perousse, którzy przeobrazili to miejsce w istotny punkty, poprzez który zbliżano się do Oceanii.

Szczególnie ciężkim okresem dla mieszkańców wyspy była inwazja Peruwiańczyków. Między rokiem 1859 a 1863 około dwudziestu łodzi zabrało 2 tys. wyspiarzy do niewolniczej pracy w majątkach ziemskich, a sporą liczbę tych, których nie zabrano, po prostu zabito. Zagłada stanu kapłańskiego oznaczała przeogromną stratę; od tamtego czasu pozostaje niewyjaśnione między innymi jedyne pismo Polinezji (rongo-rongo). Epidemia gruźlicy i ospy oraz wyjazd około 250 mieszkańców wyspy z katolickimi misjonarzami na Tahiti zmniejszyło populację do jedynie 110 osób w 1877 roku.
Nieco później, z inicjatywy kapitana floty chilijskiej – Policarpo Toro, wynegocjowano kupno terenów wyspy dla różnych obcych podróżników, którzy nielegalnie stali się właścicielami ogromnych połaci ziemi (Francuz Dutrou-Bornier i jego wspólnik John Brander z Tahiti), mimo że według tradycji nie można było jej sprzedawać. Jeszcze później, w 1888 roku, Chile udało się podpisać Traktat o Aneksji Wyspy, przez co tubylcy reprezentowani przez Atamu Tekena dostali się pod całkowite zwierzchnictwo Chile, zachowali jednak jednocześnie tytuły dowódców, które posiadali już w momencie przyłączenia.

Wyspiarze pozostali jednakże zamknięci na wyspie, której nie mogli opuścić, pozbawieni praw obywatelskich aż do 1966 roku oraz ziemi, którą dysponowali obcokrajowcy i flota chilijska; były to ziemie, które jedynie pod koniec XX wieku zaczęły wracać w małych częściach w ręce należytych właścicieli. Silne dążenia do autonomii spowodowały, że w 2005 roku przedstawiono w Parlamencie Specjalny Statut obejmujący autonomię administracyjną wyspy, który zostanie poddany dyskusji w 2006 roku.

 

 

 

 

atrás